زاها حدید
زاها حدید ، متولد 31 اکتبر 1950، معماری عراقی-انگلیسی و اولین بانویی بود که توانست جایزه‌ی معماری پریتزکر را دریافت کند. معتبرترین جایزه‌ی معماری بریتانیا یعنی جایزه‌ی استرلینگ و نشان شوالیه‌ای Dame از دیگر افتخارات او هستند.
روزنامه‌ی گاردین، زاها حدید را ملکه‌ی انحناها نامیده است. به بیان بسیاری از کارشناسان معماری، او هندسه‌ی معماری را دگرگون کرده و هویتی جدید و باشکوه به آن داده است. از بزرگترین آثار بهیادماندنی این بانوی معمار میتوان به مرکز ورزشهای آبی لندن برای المپیک 2012، موزه‌ی هنر میشیگان در ایالات متحده‌ی آمریکا و سالن اپرای گوانگژو در چین اشاره کرد.
برخی از طراحی‌های او پس از مرگش در سال 2016، ساخته شدند و برخی از آنها مانند استادیوم الوکره در قطر هنوز در حال ساخت هستند.
مرکز ورزشهای آبی لندن
موزه‌ی هنر میشیگان
تولد و تحصیل
زاها حدید متولد 31 اکتبر سال 1950 در بغداد، پایتخت کشور عراق است. خانواده‌ی او از متمولین شهر بغداد بودند.
پدر او، محمد الحاج حسین حدید، یک صنعتگر معروف بود. او یکی از مؤسسان گروه سیاسی الاهالی نیز بود که در دهه‌های 1930 و 1940 فعالیت‌های جدی داشت.
فعالیت‌های سیاسی پدر زاها زیاد بود و این صنعتگر شناخته‌شده، در تأسیس حذب ناسیونال دموکرات عراق نیز مشارکت کرد و از سال 1958 و بعد از کودتای ضد سلطنتی عراق، به‌عنوان وزیر اقتصاد شروع به کار کرد.
مادر زاها، هنرمندی از شهر موصل بود و وجیحه السبونی نام داشت. برادر زاها، فولاذ محمد حدید، نویسنده بود.
خانواده‌ی حدید که ثروت زیادی داشتند، دختر خود را در دهه‌ی 1960 برای ادامه‌ی تحصیل به مدارس شبانه‌روزی سوئیس و انگلستان اعزام کردند.
زاها برای ادامه‌ی تحصیلات دانشگاهی در رشته‌ی ریاضیات به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و در سال 1972 وارد دانشکده‌ی معماری انجمن معماری لندن شد. او در این دانشگاه از دروس استادانی همچون رم کولهاس، الیا زنگلیس و برنارد شومی بهره بود.
پروژهی سال آخر زاها حدید در دانشگاه، نقاشی یک هتل با شباهت به یک پل بود. این طراحی از کارهای هنرمند سوپره‌ماتیست (والاگرا) روسی یعنی کازیمیر مالویچ الهام گرفته شده بود.
او برای طراحی ساختمان موزه‌ی هنرهای معاصر سین‌سیناتی وارد رقابت معماری شد. رقابتی که استاد خودش، رم کولهاس نیز در آن حضور داشت. حدید در این رقابت توانست استاد خود را شکست دهد، پیروز مسابقه شود و نام خود را به‌عنوان اولین طراح زن موزه در ایالات متحده‌ی آمریکا ثبت کرد.
فعالیت کاری
حدید در سال 1977 از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد و برای فعالیت شغلی نزد اساتید سابق خود یعنی کولهاس و زنگلیس رفت. دفتر آنها با نام «دفتر معماری شهری» در روتردام هلند قرار داشت.
همکاری با کولهاس باعث شد که زاها با مهندس معماری مشهور یعنی پیتر رایس ملاقات کند. رایس، نقش زیادی در تشویق حدید به ادامه‌ی طراحی داشت. زاها پس از مدتی مجوز شهروندی انگلستان را گرفت و در سال 1980، شرکت خود را با نام «دفتر معماری زاها حدید» تأسیس کرد.
پس از تأسیس شرکت، حدید به حرفه‌ی تدریس نیز وارد شد. او ابتدا در انجمن معماری لندن تدریس کرد و سپس دانشگاه‌های هاروارد، کمبریج، شیکاگو، هامبورگ، ایلی‌نوی و کلمبیا نیز میزبان او بودند. او از همان سالهای ابتدایی ورود به بازار کار، نام خود را با طراحی‌های انقلابی مشهور کرد. طرح‌های حدید در ژورنال‌ها و مجلات متنوع معماری منتشر می‌شدند.
اگرچه طراحی‌های اولیه‌ی او با استقبال بالایی مواجه می‌شد؛ اما هیچ‌کدام از آنها ساخته نمی‌شدند.
زاها در سالهای ابتدایی طراحی‌های بزرگ و بلندپروازانه‌ای انجام داد که ساخته نشدند. ساختمان Peak در هنگ‌کنگ یکی از این پروژه‌ها بود. پروژهی معروف دیگر، طراحی ساختمان اوپرا در کاردیف بود. حدید در رقابت معماری این ساختمان پیروز شد؛ اما دولت ولز هیچ پولی به او پرداخت نکرد.
اعتبار اصلی زاها در این دوران از تدریس در دانشگاه کسب شد. اوج شهرت جهانی زاها حدید به سال 1988 بازمی‌گردد. او در این سال برای نمایش طراحی‌ها و نقاشی‌های خود در نمایشگاه طراحی‌های ساختارشکنانه در موزه‌ی هنر نیویورک انتخاب شد. این نمایشگاه توسط معمار مشهور، فیلیپ جانسون برگزار شده بود.
روزنامه‌ی گاردین، زاها حدید را «ملکه‌ی انحناها» نامیده است.
مشهورترین ساختمان های طراحی شده توسط زاها حدید
اولین طراحی های معمار مشهور عراقی-بریتانیایی در سالهای 1991 تا 2005 به مرحله ی ساخت رسیده اند. در این سالها، منحنیهای زیبایی طراحی شده توسط زاها حدید شکل واقعی خود را گرفتند و فعالان صنعت معماری متوجه ظرفیت بالای طراحی او شدند.
پروژه هایی که در این مدت ساخته شده بودند، ساختمان های بزرگ و مشهور نبودند؛ اما شروعی مستحکم برای روند کاری حدید بوده است. بعضی از مشهورترین ساختمان های طراحی شده به شرح زیر می باشد:
ایستگاه آتشنشانی ویترا (1991 تا 1993)
زاها حدید این ایستگاه را برای یکی از اولین مشتریان رسمی خود یعنی رالف فبلام، صاحب شرکت تولید لوازم خانگی ویترا طراحی کرد. طراحی این ساختمان به گونه ای بود که خطوط آن را در مرکز قرار دادند.
استفاده از بتن و شیشه در خارج از منزل، طرحی باشکوه به این ساختمان داده شد. پس از اتمام ساخت ایستگاه، به دلیل تغییرات در قوانین آتش سوزی آلمان، این ساختمان به استفاده کاربری اصلی خود نرسیده و به نمایشگاه تبدیل شده است. طراحی و ساخت این ساختمان، سکوی پرتابی برای زاها بود.
سکوی پرش برجزیل(1999تا2002)
پروژهی بعدی زاها حدید در کوه‌های اتریش ساخته شد. این پروژه بازسازی یک سکوی پرش اسکی به همراه کافی‌شاپ کنار آن بود. این سکو در سال 1926 ساخته شده و در المپیک‌های زمستانی 1964 و 1976 مورد استفاده قرار گرفته بود.
حدید در انجام این پروژه باید با تفکرات سنتی و همچنین زمان مبارزه می‌کرد؛ چرا که ساختمان سکو باید در مدت یک سال و پیش از مسابقات بین‌المللی به پایان می‌رسید. در نهایت ساختمان با طرحی ترکیبی از پل و برج در ارتفاع 48 متری به پایان رسید.
مرکز علوم فائنو (2000 – 2005)
زاها حدید در مسابقهی طراحی سال 2000 برای پروژهی مرکز علوم فائنو در ولفسبورگ آلمان پیروز شد. ساختمان این موزه کمی بزرگ‌تر از موزه‌ی سین‌سیناتی بود و حدید در طراحی آن از المان‌های تیز استفاده کرد.
طراحی خاص این ساختمان شبیه به ساختمانهای Le Corbusier بود و تا ارتفاع هفت متری روی پیلوت‌های بتنی ساخته شد. طراحی خارجی این مرکز علوم شبیه به کشتی است و در نمای داخلی ، استفاده از ستون‌های زاویه‌دار و سقف فلزی، تصور قدم زدن در یک آزمایشگاه یا کشتی را به بازدیدکننده میدهد.
پاویون پل زاراگوزا (2005 تا 2008)
زاها حدید بین سالهای 1997 تا 2010 وارد زمینه‌ی طراحی پل شد. او در این زمینه با فعالان مشهوری همچون نورمن فاستر و سانتیاگو کالاتراوا رقابت می‌کرد. او بین سالهای 2005 تا 2008، وظیفه‌ی طراحی پل پاویونی شهر زاراگوزا در اسپانیا را بر عهده گرفت.
این طراحی برای رویداد اکسپو 2008 نهایی شد. طراحی حدید در این ساختمان باز هم متشکل از خطوط مورب و منحنی بود و هیچ زاویه‌ی قائمه‌ای در آن مشاهده نمی‌شد. سالن‌های نمایشگاهی و اجلاسی به‌خوبی در طراحی داخلی آن لحاظ شده است و نمای بیرونی نیز به‌زیبایی در انتهای پل با محیط طبیعی ارتباط برقرار می‌کند.
پل شیخ زاید (1997 تا 2010)
پل شیخ زاید، پروژه بلندپروازانهی بعدی زاها حدید که در امارات متحد? عربی اجرا شد. این پل رابط بین جزیره ای ابوظبی و شهر است که تا حد زیادی به فرودگاه بین المللی منتهی می شود. طراحی پل و نورپردازی آن به گونی انجام شده است که امکان نمایشی از حرکت به عابران را نشان می دهد. شکل کلی پل به صورت موج است. پل پلخان زایید طول 235 متر و ارتفاع 60 متر از سطح آب ساخته شده است.
سالن اپرای گوانگژو (2003 تا 2010)
زاها حدید در سال 2002 در مسابقه ی طراحی بین المللی پیروز شد و اولین پروژه خود را در کشور چین آغاز کرد. ساختمان اپرای شهر گوانگژو در فضای تجاری جدید این شهر و در حدود 70 هزار متر مربع تاسیس شد.
هزینه ساخت این بنا حدود 300 میلیون دلار گزارش شده است. این ساختمان متشکل از یک سالن اجرای با 1800 صندلی، تئاتر چند منظوره و حیاط خاصی ورودی است. این ساختمان به دو قسمت اصلی تقسیم شده است. حدید در طراحی این ساختمان، مانند دیگر پروژه های آخرش از طبیعت الهام گرفته شده است. او این پروژه را با عنوان «دو سنگریزه» معرفی کرد.
طراحی ساختمان های پروژه شبیه دو سنگ بزرگ با ظاهری صیقلی شیشی و گرانیتی است. کارشناسان و منتقدان معماری پس از مشاهده طرح و پایان یافتن ساخت این پروژه، نظرات بسیار مثبتی نسبت به آن داشتند. از نظر آنها، طراحی حدید تمام معماری آن منطقه را تحت تأثیر قرار داده و ظاهی کاملا خیره کننده به مرکز تجاری شهر گوانگژو داده است.
مرکز ورزشهای آبی المپیک لندن (2005 تا 2011)
این شاهکار بهیادماندنی زاها حدید ، برای سال 2012 لندن طراحی و ساخته شد. ساخت این استخر عظیم پیش از تمام ورزشگاههای المپیک آغاز شد، اما بعد از آن همه چیز به پایان رسید.
دلیل آن نیز طراحی خاصی در ظاهر خارجی و داخلی بود و او را به ایجاد تم حرکت و موج آب در آن بود. هزینه ساخت این ورزشگاه 269 میلیون پوند بود، سه برابر هزینه پیشبینی شده بود. سقف ورزشگاه با فولاد، آلومینیوم و چوب تزئین شده و تنها از سه ستون برای نگهداری آن استفاده شده است.
موزه ی جامع هنرهای میشیگان (2007 تا 2012)
دومین پروژهی زاها حدید در ایالات متحده آمریکا، موزه برای نمایش هنر مدرن بود. این موزه در مساحت 4274 متری ساخته شد. طراحی حدید برای این ساختمان دارای زاویه های تیز است و مواد مورد استفاده در نمای، فضای اطراف را نشان می دهد. به همین دلیل رنگ نمای بیرونی این ساختمان بسته به آب و هوا و ساعت روز تغییر می کند. حید در توصیف این طراحی گفته است که این ساختمان بدون فاش شدن محتویات خود، حالتی زنده و آگاه است.
گلکسی سوهو پکن (2008 تا 2012)
اکثر پروژه های آخر زاها حدید در آسیا ساخته شده اند. پروژه گلکسی سوهو در پایتخت چین متشکل از چهار سازمانی است که آنها را متصل می سازد. این پروژه در مجموع مساحتی بالغ بر 332857 متر دارد. طراحی این ساختمانها نیز به گونه ای است که در حال حرکت هستند.
مرکز هنری دانگدامون سئول (2007 تا 2013)
این پروژه در مساحت 86574 متر مربع در شهر سئول ساخته شده است. معنای نام آن «دروازه ی بزرگ شرق» است که به ساختمانهای سنتی اطراف اشاره دارد. در این مرکز هنری، تعدادی موزه، اتاق کنفرانس و بازارچهی هنری ساخته شده است.
ساختمان طول 280 متر و تعداد طبقات آن هفت عدد است. سه طبقه از ساختمان در زیر زمین ساخته شده است. نمای خارجی این ساختمان صاف و صیقلی است و بتن، آلومینیوم و سنگ در نمای خارجی آن استفاده شده است. داخلی داخلی با کامپوزیت، کاشیهای آکوستیک، فولاد ضد زنگ و سنگ صیقلی ساخته شده است. اهداف اصلی حدید در طراحی این ساختمان، ظاهایی از شفافیت، جاذبه و دوام بوده است.
ورزشگاه الوکره
ورزشگاه الوکره یکی از شش ورزشگاهی است که توسط زاها حدید طراحی شده قرار است برای رقابت های جام جهانی 2022 قطر اجرا شود.
به کارگیری انحنا و خطوط باریک و بلند، این ورزشگاه را شبیه صدف های دریایی کرده و به نوعی، نمادی از فرهنگ و سنت بندر الوکره قطر نموده است.
این ورزشگاه دارای گنجایش 20000 نفر می باشد، که قرار است برای بازی های جام جهانی 2022 با روش های چیدمان مدولار صندلی ها، که بیشترشان از جنس چوب طراحی و ساخته شده اند، ظرفیت آن به 40000 نفر افزایش یابد.
از ویژگی های این ورزشگاه سقف منحنی آن می باشد که با جلوگیری از تابش آفتاب و انعکاس نور خورشید، تماشاگران را در مقابل گرمای 50 درجه ای قطر، محافظت می نماید. همچنین تهویه قدرتمندی که در این استادیوم تعبیه شده، قابلیت پایین آوردن دمای داخل ورزشگاه، تا منفی 30 درجه سانتی گراد را دارد.
فاز دوم برج میلاد
زاها حدید در مسابقهی طراحی فاز دوم مجموعه‌ی میلاد پیروز شد. او برای این فاز، دو برج دوقلو در کنار برج میلاد طراحی کرده بود. البته پس از مرگ این معمار، مسئولان اعلام کردند که طرح او به خاطر ارتفاع زیاد و تحت تأثیر قرار دادن برج میلاد، رد شده است و برای فاز دوم به دنبال طراحی دیگری هستند.
زندگی شخصی و مرگ
زاها حدید هیچ‌گاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت. او در تاریخ 31 مارس سال 2016 در بیمارستان میامی بر اثر حمله‌ی قلبی در گذشت.
دلیل بستری شدن حدید در بیمارستان، بیماری برونشیت بود. استودیوی طراحی او در لندن پس از مرگ این استاد معماری بیانه‌ای صادر کرد و او را بزرگترین بانوی معمار جهان نامید.
زاها حدید در مقبره‌ی خانوادگی حدید در انگلستان دفن شده است. قبر او بین پدرش محمد حدید و برادرش فولاذ حدید قرار دارد.
او در وصیتنامه‌ی خود ثروتی در حدود 67 میلیون پوند برای شرکای تجاری و اعضای خانواده‌اش بر جای گذاشت.
برای ورود به وبسایت رسمی زاها حدید بر روی این لینک کلیک نمایید.
همچنین گوگل در روز درگذشت زاها حدید از وی در صفحه اصلی خود یاد کرده است.
ناخودآگاه سفید شما به نظر می رسد کمی بیش از حد شدید؟ ادویه آن را با دو لایه سقف، زاویه های غیر متعارف و یک دسته از سبز از لبه های خود را افزایش می دهد.
خانه خود را روشن در خیابان – و نه فقط برای کریسمس. روشنایی خط رهبری سقف، دیوارها و گیاهان گلدان این دو طبقه را به طور جدی نوآورانه می کند.
بیشترین دید را با ساختن پیشانی های بیرونی ایجاد کنید. این پنج بالکن دارای یک منظره زیبا و سبک طراحی شده است. فراموش نکنید که آبی فراموشمی کند یک شگفتی ساده در راه است.
یک مکان کوهستانی سزاوار یک خانه با منظره است. تیرهای چوبی سفید تا آسمان به سوی یک استخر، عرشه چوبی لجن و پنجره های مستطیلی رنگی می رسند.
